Sanayicilere kritik deprem uyarısı

BURSA (İGFA) – Türkiye’nin birinci, münasebetiyle da en eski organize sanayi bölgesi olan Bursa OSB, kentin tam kalbinde ve yerleşim alanlarının ortasında kalıyor. Bina yaşı ortalamasının 27 olduğu Bursa OSB’de, yapıların yüzde 80’i prefabrik sistemlerden oluşuyor. Ve prefabrik sistemler ise taban büyütme tesirinin olduğu bölgelerde sarsıntıdan daha fazla etkileniyor. Bu özellikleri nedeniyle mümkün bir zelzelesi, varsayım edilenden daha büyük hissedecek olan Bursa OSB, 6 Şubat’ta yaşanan zelzeleye misal büyüklükte bir sarsıntı yaşarsa, büyük bir ekonomik kayıp yaşayabilir. Bu kayıp, 6 Şubat sarsıntısında 11 ilin toplamda uğradığı 110 milyar dolarlık ekonomik kayıpla kıyaslanabilir boyutta olabilir.
Bu datalar, AFAD’ın Türkiye genelindeki iş sürekliliği aksiyon planı kapsamında ‘sanayi tesislerinde mümkün bir sarsıntı sonrasında üretimin devamlılığı nasıl sağlanır’ sorusunu ele alan Bursa OSB Bölge Müdürlüğü’nün, Bursa Teknik Üniversitesi Sarsıntı Mühendisliği Araştırma Merkezi ve Uludağ Üniversitesi ile birlikte yürüttüğü bölgenin depremselliği ve mümkün bir sarsıntının ekonomik tesirleri üzerine kapsamlı çalışmalardan elde edildi.

Bursa OSB İdaresi, araştırmanın sonuçlarını ve hazırlık çalışmalarını bir rapor halinde önümüzdeki süreçte kamuoyu ile paylaşmayı hedeflerken Bursa OSB’nin toplumsal yüzü BOSİAD da AFAD ve Bursa OSB’nin zelzeleye yönelik olarak yürüttüğü çalışmalara ek olarak, ARUP ve Can Sigorta iş birliğiyle zelzele ile ilgili bilinmeyen yahut göz arkası edilen risklere dair farkındalık yaratmak emeliyle bir seminer düzenledi.

BTSO Çok Hedefli Salon’da gerçekleştirilen “6 Şubat Kahramanmaraş Sarsıntısı Sonrası Deneyim ve Dersler: Alınacak Ek Önlemler” başlıklı seminer, iş dünyasının temsilcilerini, mühendislik ve sigorta bölümünün uzmanları ile bir ortaya getirdi. Seminerde, yapısal ve yapısal olmayan riskler, sanayi tesislerinde sarsıntı güvenliği, iş sürekliliği stratejileri ve sigorta planlamasının ehemmiyeti üzere kritik bahisler ele alındı.

DEPREME EN HAZIRLIKLI OSB’LERDEN BİRİ OLACAĞIZ

Seminerin açılışında konuşan BOSİAD Başkanı Rasim Çağan, öncelikle Bursa OSB Bölge Müdürlüğü’nün sarsıntı güvenliği ile ilgili hayata geçirdiği ve planladığı çalışmaları aktardı.

Bursa Teknik Üniversitesi Zelzele Mühendisliği Araştırma Merkezi ve Uludağ Üniversitesi ile birlikte yürüttüğü bölgenin depremselliği ve mümkün bir zelzelenin ekonomik tesirleri üzerine kapsamlı çalışmalardan elde edilen sonuçlara değinen Çağan, şunları kaydetti:

“Bölgemizde bina yaş ortalaması 27 yıl olup, yapıların %80’i prefabrik sistemlerden oluşmaktadır. Kahramanmaraş sarsıntısının toplam ekonomik kaybı yaklaşık 110 milyar dolar olarak hesaplanmıştı. Yapılan kestirimlere nazaran, emsal büyüklükte bir sarsıntı Bursa OSB’de de benzeri düzeylerde ekonomik kayıplara yol açabilir.”

Bursa OSB Bölge Müdürlüğü’nün, elde edilen bu bilgilerden hareketle AFAD’ın Türkiye genelindeki iş sürekliliği hareket planına katkı sağlamak hedefiyle, yeniden plan kapsamında ‘sanayi tesislerinde mümkün bir sarsıntı sonrasında üretimin devamlılığı nasıl sağlanır?’ sorusunu ele aldığına vurgu yapan Çağan, şöyle devam etti:

“Bursa OSB’nin temel hedefi, zelzele sonrası üretimin en az hasarla devam edebilmesi ve bölgedeki sanayi faaliyetlerinin aksamasını önlemek. Bu gayeyle Afet Uyum Merkezi kurma kararı alan Bursa OSB, sanayi bölgesinde inşa edeceği merkez için imar planı değişikliklerinin onaylanmasını bekliyor. Ayrıyeten, bölgede 10 adet afet acil durum konteyneri konuşlandırmayı planlıyor. Arama-kurtarma ekipmanlarının yer alacağı bu konteynerler, AFAD’ın belirlediği standartlara uygun olacak. Bölgedeki afet sonrası barınma muhtaçlığını karşılamak için 8 çadır alanı belirlenirken, toplamda 35.000 bireye barınma imkânı sağlayacak çadır alanları oluşturulacak. Bölgedeki yapı stokunun genel durumu tahlil edilerek, en riskli binalardan başlayarak bir yol haritası oluşturulacak. Hâlihazırda 40 kişilik bir arama kurtarma grubu bulunan Bursa OSB, İtfaiye takımlarıyla birlikte bu sayıyı artıracak ve kurumsal çalışanlardan yeni gruplar oluşturacak. 2025 yılı içerisinde büyük ölçüde tamamlanması planlanan çalışmalarla, Bursa OSB, Türkiye’deki sanayi bölgeleri içinde zelzeleye en hazırlıklı OSB’lerden biri haline gelecek.”

6 ŞUBAT’TA NELER EKSİK YAPILDI

HANGİ KUSURLAR YAŞANDI?

“Bursa OSB’nin yürüttüğü bu çalışmalara ek olarak 6 Şubat sarsıntısının 2. yıl dönümü yaklaşırken, biz de BOSİAD olarak ‘Kahramanmaraş’ta neler eksik yapıldı, hangi yanılgılar yaşandı ve bu süreçten hangi dersleri çıkarabiliriz?’ sorularına karşılık bulmayı amaçladık. Bu seminerle, bilinmeyen yahut göz gerisi edilen yapısal olmayan risklere dair farkındalık yaratmayı hedefledik’ diye konuşan Çağan, şunları söyledi:

“Binalar sarsıntı sırasında az hasarla yahut hasarsız ayakta kalsa bile, yapısal olmayan elemanlardan kaynaklı üretim çok değerli ölçüde kesintiye uğrayabilir. İşletmelerin tekrar faaliyete geçebilmesi için finansal sürdürülebilirlik ve sigorta sistemleri kritik bir role sahiptir. Altyapı yatırımları ve kapsamlı sigorta planlamalarıyla ticari ve endüstriyel risklerin minimize edilmesi, finansal kayıpların önüne geçilmesi mümkün. 6 Şubat deneyimiyle yaşanmış olaylardan yola çıkarak gelecek planlarınız için yeni bir pencere açmak istedik. Sarsıntıdan sonra işletmelerin finansal sürdürülebilirliğini sağlamak için hakikat sigorta dizaynının kıymeti büyüktür.”

Seminerde kelam alan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi Alparslan Şenocak da mekânsal planlamanın, endüstrinin dönüşümü ve gelecek vizyonu açısından değerine vurgu yaptı.

‘DOĞRU MÜHENDİSLİK HAYATİ EHEMMİYET TAŞIYOR’

Seminerin birinci konuşmacılarından ARUP Mühendislik Deprem İş Kolu Lideri Caner Soydaş ise, zelzele performans tahlilleri ve yapısal olmayan riskler üzerine teknik bilgi ve tahliller aktarırken, sanayi tesislerinde zelzele performans tahlillerinin gerekliliğini ve yanlışsız mühendislik uygulamalarının hayati kıymet taşıdığını belirtti. Soydaş, Kahramanmaraş Depremi’nden çıkarılan dersler ışığında şu noktalara vurgu yaptı:

“Depremin büyüklüğü, sarsıntının yıkıcılığını direkt söz eden bir kavram değildir. Aletsel büyüklüğü görece daha az olan fakat daha yıkıcı tesirlere sahip zelzeleler de olabilir. Öte yandan yapısal olarak hasara sebep olmayan orta şiddette zelzeleler de önemli maddi kayıplara

sebep olabilir. Bu da duvarlar, aygıtlar, yangın söndürme sistemleri, asma tavanlar,

platformlar, klima santralleri üzere yapısal olmayan elemanların hasarlarından kaynaklanabilir.

Bu hasarlar hem can kaybına hem de mal kayıplarına sebep olabilir. Bununla ilgili ne

yapılabilir? Bizim teklifimiz; hem yapısal hem de yapısal olmayan elemanların deprem

güvenliği ile ilgili bir ön kıymetlendirme çalışması yapılmasıdır. Bu ön değerlendirme

çalışmasına nazaran de hangi binalarda hakikaten ayrıntılı bir değerlendirmeye gereksinim varsa onlara daha ayrıntılı incelemeler yapılmasıdır. Güçlendirme gereksinimi belirlenen yapılarda

uygulanabilecek farklı güçlendirme alternatiflerinin belirlenerek yapı, kullanıcı ve patron için

en uygun alternatifin birlikte seçilmesidir. Güçlendirme alternatifleri belirlenirken

sönümleyiciler, burkulması önlenmiş çaprazlar ya da büsbütün dışarıdan güçlendirmeler gibi

yenilikçi alternatiflerin de göz önünde bulundurulmasıdır.”

SİGORTA EKSİK YAPILIRSA

SONUÇLARI FELAKET OLABİLİR

Can Sigorta ve Reasürans Brokerliği A.Ş. Yönetim Kurulu Lideri Meral Şoför Toraman da sigortanın, varlıkları korumak ismine sürdürülebilirliğin en kıymetli argümanlarından biri olduğuna vurgu yaparken, İcra Kurulu Lider Yardımcısı Sevi Güloğlu ise sigorta süreçlerinde sık yapılan yanılgılara dikkat çekti. Güloğlu, bu yanılgıları şöyle sıraladı:

“Poliçede belirtilen sigorta bedelinin, gerçek piyasa bedelinin altında olması nedeniyle ortaya çıkan eksik sigorta hasar sonrası birçok işletmenin karşılaştığı en büyük finansal risklerden biri. Yangın poliçelerinde zelzele teminatı olmaması halinde, zelzele sonrası meydana gelen yangın hasarları ödenmez. Sigorta mukavelelerinde yer alan muafiyet oranlarının farkında olunmaması hasar durumunda büyük kayıplara neden olabilir. Klozlar, sigorta şirketinin ödeyeceği ölçüsü direkt etkileyebilir. İşletmelerde zelzele sonrası üretim durabilir ve önemli finansal kayıplar yaşanabilir. Kâr Kaybı Sigortası sayesinde, işletmeler bu süreçte gelir kaybına karşı korunabilir. Sabit değerlerin gerçek bedelinin tespiti yapılmadığında, sigorta ödemeleri eksik kalabiliyor. Yanlışsız değer tespiti, sigorta bedellerinin şimdiki piyasa şartlarına nazaran belirlenmesini sağlar. Enflasyon nedeniyle sigorta bedelleri vakitle yetersiz kalabiliyor. Döviz bazlı poliçeler yahut enflasyon muhafazalı sigorta sistemleri tercih edilmelidir. Sanayi tesislerinde makineler, stoklar ve hatta tedarik zincirindeki kesintiler de sigortalanmalıdır.”

Seminerin sonunda BOSİAD Başkanı Rasim Çağan, BOSİAD Geçmiş Devir Liderlerinden Abdullah Bayrak, BOSİAD Yönetim Kurulu Üyeleri Sadi Cem Türkün ve Ertan Demirdüzen, konuşmacılara teşekkür ederek plaket sundular.