İKÇÜ BİO’dan “Yapay Zekâ ve Veri Güvenliği Söyleşisi”
BURSA (İGFA) – Moderatörlüğünü Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yasin Bulduklu’nun üstlendiği, Medya ve Bağlantı Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Ümit Aydoğan’ın ‘Dil Modelleri, Yapay Zekâ ve Bilgi Güvenliği “konusunda şimdiki gelişmeleri paylaştığı söyleşiyi, çok sayıda akademisyen ve idari işçi ilgiyle takip etti.
YÖK’ün Öncülüğünde Yapılan Bilim Fırtınası
İKÇÜ’nün de Bilim İrtibat Ofisi olarak paydaşı olduğu, 150’ye yakın üniversite, 81 vilayette eş vakitli olarak yapılan, dünyanın en büyük bilim-toplum buluşması olan Bilim Kafe etkinliklerinin dünya çapında büyük ses getireceğini kaydeden Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yasin Bulduklu, bilimi topluma daha yakın hale getirmenin ülkelerin geleceği açısından büyük ehemmiyet taşıdığını aktardı. Prof. Dr. Bulduklu, “Bu aktiflik takvimi, iştirakçi sayısı ve coğrafik kapsayıcılığı açısından değerlendirildiğinde, dünyanın en büyük bilim kafe aktifliği olma özelliğini taşıyor. İKÇÜ BİO olarak bu aktiflikte yer almaktan gurur duyuyoruz. Günümüzde dünya üniversiteleri bilginin üretildiği yerler olmaktan evrilerek; her yaştan insanın bilimle bağ kurmasını sağlayan kurumlar haline geldi. Üniversiteler, toplumla bütünleşme ve topluma hizmet sunma konusunda kıymetli misyonlar üstlendi. Günümüzde öğretim üyelerinin toplumun muhtaçlığı olan bilgiyi irtibat araçları sayesinde rahatlıkla aktarabildiğini görmekteyiz. En değerli paydaşımız olan öğrencilerimizle yürüttüğümüz toplumsal sorumluluk projelerini toplum yararına sunmaktayız. Üniversitelerin toplumsal meselelere yönelik tahlil odaklı yaklaşımlarla bilim ve toplum ortasında köprü kurmasını vurgulayan dünyada bir birincinin, YÖK tarafından gerçekleştirilmesinin, biz bilim üreten bilim insanlarının ortak gururu olduğunu paylaşmak isterim. İKÇÜ BİO olarak bu değerli husus ile ilgili aktüel yaklaşımları ve tahlil tekliflerini paylaşmak ismine YÖK’ün öncülüğünde yapılan bilim fırtınasına katılmaktan memnunluk duyuyoruz” diye konuştu.
Uzun Vadede Çok Sağlam Stratejilere Gereksinim Var
Dijital teknolojideki gelişmelerin avantajlarının yanında yapay zekâ sistemlerinin ortaya çıkardığı yeni türel, teknik ve etik sıkıntılar ile data ihlallerinin gündemde olduğunu aktaran Prof. Dr. Yasin Bulduklu, “Toplumların tartıştığı her alanda akademi manasında sorumluluklarımız artıyor. Burada en değerli husus bizim hala yerli ve ulusal bir lisan modelimizin olmayışı. Dünya üzerinde şayet yanılmıyorsam 22 tane lisan modeli var. Bize 3 adedinin kullanımını müsaadeyle vermişler. Kullanıyoruz lakin lisan modelini geliştiremiyoruz. Sonuç olarak yapay zekaya yalnızca data yüklemiş oluyoruz. Bir toplumsal medya hesabını kullanıyorsanız o sizin otomatik olarak profilinizi oluşturuyor, nelerden hoşlandığınız, paylaştığınız içeriklere nazaran ideolojik fikirleriniz, nerede olduğunuz, kendinizi nereye konumlandırdığınız ve sizin karşınızda sizin fikirlerinizi, ideolojinizi etkileyebilecek nitelikte içerikler sunmaya başlıyor. Kısaca telefonunuz kapalı bile olsa takip edilmekteyiz. Telefonunuzu, o telefonu üreten şirketin işletim sistemi iOS yahut Android dinliyor. Bu açıdan data güvenliği günümüzde en büyük sorunsal üzere durmaktadır. Yapay zekadan kaçış mümkün değil, elbette bunu kullanacağız. Bu alanlarda her üniversitede hocalarımızın yaptığı çok çalışma var. Uzun vadede ülkemizin hem yükseköğretimde hem de temel eğitimde çok sağlam stratejilere muhtaçlığı var” sözlerini kullandı.
ChatGPT İle Gündem Oldu
İKÇÜ Medya ve Bağlantı Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Ümit Aydoğan da kategorize edecek bilgilerin şahıslardan istenerek global ağa aktarılmasının yeni bir gelişme olmadığını, YZ teknolojilerinin günlük hayata nüfuz eden ChatGPT ile gündeme geldiğini aktardığı konuşmasında, seçim kampanyalarının bile bu algoritmalardan edinilen bilgilerle yürütüldüğünü söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Aydoğan, “Makine tahsiline dayalı teknolojilerin kullandığı alanlar aslında o kadar da yeni alanlar değil. Biz çevrimiçi yaşamaya, işte, okulda, meskende daha fazla vakit ayırmaya başlayınca bunları farketmeye başladık. Herkes bilgisayar karşısında, akıllı telefonlar her anımızda. Tercihler, bilgi alanları, bilgi alanlarının hepsini evvelden yazıyorduk. Artık işaretle diyor. Neden? Amerikan seçimlerinde yaptığını yapacak. Siz neyi takip ediyorsanız önünüze o içerik gelmeye başlayacak. Meskeninize robot süpürge alıyorsunuz, kamerası var. Neden? Konutunuzun haritasını çıkarmasının dışında sizin günlük hayat pratiğinizi üreticiye rapor edecek. Akıllı buzdolabı var, saat kaçta meskene giriyorsunuz, kaçta çıkıyorsunuz, sensörü ile ayarlarsan yumurta bitince sipariş veriyor. Lakin o buzdolabının üreticisi besin alışkanlıklarını, üreticilere satıyor aslında. Bunların hepsi tüketici alışkanlıklarını topluyor. Bunlara ek olarak biyometrik datalar örneği, telefon güvenliği diye Face ID’de oturum açma ya da parmak izi ile oturum açma gibi… Böylelikle biyometrik datalar toplandı. Daha sonra alışkanlık dataları toplandı. Bugün yapay zekanın yaptığı şey toplanan dataların tahlilini sunmasıdır” dedi.
Devasa Data Merkezine, GPU’lara Muhtaçlık Var
Ülkelerin YZ’ye bağlı kendi GPT’leri ve lisan modellerini geliştirdiklerini, ülkemizin bu alanlarda gelişim sağlamasının hayli değerli olduğunu vurgulayan Medya ve İrtibat Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Ümit Aydoğan, “Veri dünyanın en bedelli şeyi, altından da bedelli, petrolden de bedelli. Data yoksa hiçbir şey yok. Lisan modeli de yok. Bir lisan modelinin başarısı bilgiyle direkt bağlantılıdır. Ne kadar fazla veriniz varsa o bilgiyi ne kadar âlâ sınıflandırabiliyorsanız modeliniz o kadar başarılı oluyor. Bu noktada bilgi kapalılığı kıymetli bir sıkıntı oluyor. Günümüzde bilhassa bizim ülkemizde olmayan şey, datayı tutmak, sonrasında toplamak ve depolamak, depoladığınız bilgiyi işlemek, işlerken de yapay zekâ ile entegre edip çıktı almak. Bunun için devasa bilgi merkezine, GPU’lara gereksinim var. Bunlar çok büyük maliyetler. Ülkemizde aslında bunun üretimi yok, yurtdışından gelen değerli aygıtlar. GPU’ları üretemiyoruz. Bize de satmıyorlar. Başlangıç giriş modelleri bizim ülkemizde satılıyor. O denli de bir dezavantajımız var” diye konuştu.
Enformasyon Teknolojisini İstila Etme Zamanı
Yapay zekâ teknolojilerinde çığır açıcı gelişmelerinin birtakım mesleklerin geleceğine yapacağı tesirlere de değinen Dr. Öğr. Üyesi Ümit Aydoğan, Türkiye’nin enformasyon teknolojisini istila etmesinin vaktinin geldiğini tabir etti. Dr. Öğr. Üyesi Aydoğan, “Artık mesleğinizde bu teknolojilere hâkim olmanız beklenecek. Mesela mühendis iseniz mühendislik dili modellerini çok düzgün biliyor olmanız gerekecek. Tahminen birçok mesleğin yerini yapay zekâ alacak. Beyaz yakalı bir memursanız ya da bir bürokratsanız o işin mevzuatını bilmenize gerek kalmayacak. Zira onu yapay zekâ yapacak. Tahminen ileride bu avukat gereksinimi de ortadan kaldıracak. Herkes kendi hukuk yapay zekâsı ile kendini savunabileceği noktaya gelecek. Bilhassa eğitim öğretim alanında öğretmen ya da akademisyen muhtaçlığı önemli manada azalacak. Uzaktan eğitim sürecinde yaşadık. Öğrencinin sınıfa gelmesine artık çok fazla gerek yok. Chat GPT’nin sesli özelliğini bir sınıfta açıp öğrencilerin sorularına tıpkı bir öğretmen edasıyla detaylı cevaplar veren bağlantı kurabilen yapay zekâ teknolojilerinin denendiği örneklerini görmekteyiz. Toplum olarak var olmak istiyorsanız artık enformasyon teknolojisinde aktör olmalısınız. Bu teknolojiyi istila etmek lazım ve bu manada akademiye çok büyük işler düşüyor” halinde konuştu.
Söyleşi programı konuklardan gelen soruların yanıtlanmasıyla son buldu.
