ANKARA (İGFA) – Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın çocukların dijital dünyada karşılaştıkları avantajlar ve riskleri kıymetlendirmek, mevcut gereksinimleri belirlemek gayesiyle düzenlendiği “Dijital Dünyada Çocuk Çalıştayı”nın raporuna nazaran, çocuklar aileleriyle vakit geçiremediklerinde, dijital araçlara daha fazla yöneliyor ve bu durum duygusal bağların zayıflamasına neden oluyor.

Ebeveynlerin dijital araçları bir ödül ya da ceza aracı olarak değil, çocuklarıyla sağlıklı bir bağ kurmak için bir rehberlik aracı olarak kullanmaları öneriliyor.

Bakanlık tarafından UNICEF iş birliğinde 17 Aralık 2024’te “Dijital Dünyada Çocuk Çalıştayı” düzenlendi. Çalıştayın açılışına Bakan Mahinur Özdemir Göktaş da katıldı. Çalıştayda kamu kurum ve kuruluşları temsilcileri, akademisyenler, dijital içerik üreticileri ve sivil toplum kuruluşlarının iştirakiyle “Hukuk ve Mevzuat”, “Toplumsal Farkındalık ve Destek” ve “Eğitim ve Güçlendirme” başlıklarında üç ana çalışma kümesi oluşturuldu.

Çalışma kümelerinde çocukların dijital dünyadaki varlığını tehdit eden tehlikeler ve bu meselelere yönelik alınması gereken acil tedbirler ele alındı.
Dijital ortamda yaş hudutlarının nasıl uygulanması gerektiğinin tartışmaya açıldığı çalıştayda, yaş sonlandırmalarının yine düzenlenmesi ve yaş kriterlerinin nasıl belirlenmesi gerektiği hususlarında çeşitli kanunlara ve yeni mevzuata atıflar yapılarak fikir alışverişinde bulunuldu.

Çocukların dijital platformlarda karşı karşıya kaldığı riskler ve fırsatların ayrıntılı bir halde ele alındığı çalıştayın sonuçlarına yönelik hazırlanan raporda çarpıcı tespitlere yer verildi.
Rapora nazaran, dijital dünyada vakit geçiren çocukların bir kısmı, mahremiyet ihlalleri, şahsî bilgilerinin paylaşımı, çevrimiçi zorbalık ve toplumsal izolasyon üzere risklerle karşı karşıya kalıyor. Bilhassa toplumsal medyada yayılan şiddet içerikleri ve intihara özendiren görüntülerin denetimsiz yayılımı, çocukların ruhsal ve toplumsal gelişimlerini tehdit ediyor.
Çevrimiçi platformlarda yalnızlık hissi yaşayan çocuklar, toplumsal bağlantılarında zayıflama belirtileri gösteriyor. Çocuklar aileleriyle vakit geçiremediklerinde, dijital araçlara daha fazla yöneliyor ve bu durum duygusal bağların zayıflamasına neden oluyor. Ebeveynlerin dijital araçları bir ödül ya da ceza aracı olarak değil, çocuklarıyla sağlıklı bir bağ kurmak için bir rehberlik aracı olarak kullanmaları öneriliyor.

Raporda, toplumsal medya ve dijital oyun platformlarında çocukların ruhsal dayanıklılığını zayıflatan içeriklerin yaygınlığı vurgulanıyor.

Ebeveynleri tarafından toplumsal medya aktiviteleri gereğince denetlenmeyen çocuklar denetimsiz biçimde ziyanlı içeriklere maruz kalıyor. Bilhassa “dark web” üzere kontrolsüz alanlara karşı faal tedbirler alınması gerektiğine dikkat çekiliyor.

EBEVEYNLER İÇİN DİJİTAL AİLE AKADEMİSİ

Ebeveynlerin dijital dünyadaki şuur düzeyini artırmak için ulusal seviyede Dijital Aile Akademisi kurulması öneriliyor. Çocukların ziyanlı içeriklerden korunması için “Çocuk Müdafaa Rehberi” hazırlanarak tüm ebeveynlere ulaştırılması gerektiği belirtiliyor. Ayrıyeten, dijital medya okuryazarlığı eğitimlerinin anaokulundan başlayarak her yaş kümesine uygun içeriklerle verilmesinin ehemmiyetine değiniliyor.

Çocukların dijital dünyadaki risklerden korunması için dijital okuryazarlık, inançlı internet kullanımı ve psikososyal dayanıklılık eğitimlerinin yaygınlaştırılmasının kritik ehemmiyete sahip olduğu vurgulanıyor. Bilhassa ebeveynlerin dijital ebeveynlik hünerlerini geliştirmesi ve okullarda dijital okuryazarlık derslerinin müfredata eklenmesi gerektiği belirtiliyor. Çocukların dijital dünyada inançta kalabilmesi için ebeveynlerin çocuklarıyla tesirli irtibat kurması ve onlara rol model olması gerekiyor.

Dijital dünyanın sunduğu fırsatlara da odaklanılması gerektiğinin vurgulandığı raporda, günümüz çocuklarının artık dijital vatandaşlığın temsilcileri olduğu ve çocukların eğitimi,gelişimi için dijital araçların düzgün bir kaynak olduğu belirtiliyor.

Özel ihtiyaçlı çocukların dijital dünyadan daha aktif biçimde faydalanabilmesi için erişilebilir dijital platformların geliştirilmesi gerektiği de ortaya konularak, işaret lisanı, sesli betimleme ve giyilebilir yardımcı teknolojilerin yaygınlaştırılması gerektiği ve bu alanda girişimciliğin teşvik edilmesi öneriliyor.
Rapor, dijital dünyada çocukların güvenliği için ailelerin, öğretmenlerin ve toplumun her kesitinin ortak hareket etmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

Geniş çaplı bir toplumsal farkındalık kampanyası başlatılarak, dijital güvenlik ve mahremiyet bahislerinde toplumun her kısmına ulaşılması gerektiği, kamu spotları, toplumsal medya kampanyaları ve eğitici diziler üzere araçlarla toplumun bilinçlendirilmesi gerektiği ön plana çıkıyor.