Günümüzde arkadaşlıklar çıkar üzerinden kuruluyor
İSTANBUL (İGFA) – Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmından Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, günümüz arkadaşlık bağlantılarını kıymetlendirdi.
Bir yandan yoldaşlık geleneği sürüyor
Toplumların tarihî ve coğrafik farklılıklara nazaran, inşa ettiği arkadaşlık ilgilerinde süreklileşen ve değişen nitelikleri olduğunu söz eden Dr. Berat Dağ, “Bu bağlamda, toplumsal bağların giderek para, statü ve siyasî güç ekseninde temellenmeye başlamasının, arkadaşlık anlayışını etkilediği savunulabilir. Buna karşın, günümüzde hâlâ Doğulu toplumlara has sınanmış dayanışmacı alakalara dayanan arkadaşlık örneklerine rastlamak mümkündür. Hasebiyle, toplumların mevcut arkadaşlık münasebetlerinde bir yandan yoldaşlık geleneğini sürdürürken, öteki yandan da çıkar bağları üzerinden şekillenen değişimleri deneyimledikleri ileri sürülebilir.” dedi.
Teknolojideki değişim arkadaşlık bağlarını farklılaştırdı
Dijitalleşme ve toplumsal medyanın, arkadaşlık bağlantılarıyla karşılıklı bir etkileşim içerisinde olduğunu anlatan Dr. Berat Dağ, şöyle devam etti:
“Bu çerçevede, arkadaşlık ilgilerindeki dönüşüm, teknolojinin niteliğini belirleyen ögelerden biri olarak kıymetlendirilebilir. Lakin teknolojideki değişim de eşzamanlı olarak arkadaşlık ilgilerinin farklılaşmasında tesirli bir süreçtir. Bu bağlamda, arkadaşlık bağlantıları bireycilik temelinde inşa edildiği sürece, teknoloji de bu inşa üzerinden şekillenecektir. Tıpkı formda, bireyciliğe odaklı bir teknolojiyle etkileşime giren bireylerin, kendi arkadaşlık ilgilerini bu etkileşime nazaran düzenlemeleri de son derece mümkündür. Öte yandan, bu karşılıklı etkileşimi hem dijitalleşme ve toplumsal medya hem de arkadaşlık bağları açısından eşitlikçi, özgürlükçü ve dayanışmacı kıymetlerle temellendirmek de her vakit mümkündür.”
Günümüzde arkadaşlık ilgileri yüzeysel bir hâl aldı
Z neslinin arkadaşlık kurma biçimleri ile X yahut Baby Boomer nesillerinin arkadaşlık anlayışları ortasındaki fark olup olmadığına da değinen Dr. Berat Dağ, “Aslında jenerasyon kavramı epey muğlak manalar içermektedir. Çünkü bireylerin, toplulukların ve toplumların ekonomik, siyasî ve zihinsel farklılıklarına dayanarak net çizgilerle bir jenerasyon tarifi yapmak hayli zordur. Bu nedenle, toplumların coğrafik ve tarihi bağlamda ortaya koyduğu süreklilik ve değişimleri dikkate alarak, arkadaşlık ilgilerinin misal ve farklı taraflarını somutlaştırmak daha manalı bir yaklaşım olacaktır. Bu tıp bir somutlaştırma sonucunda, geçmişteki ve günümüzdeki arkadaşlık bağlantılarının birbirine eklemlenen karmaşık bir toplumsal yapı oluşturduğu görülebilir. Öteki bir deyişle, günümüzde arkadaşlık bağlantılarının giderek daha temelsiz ve yüzeysel bir hâl aldığı istikametinde bir eğilim gözlemlenmektedir. Lakin buna karşın, toplumlarda hâlâ derinlikli ve bütünlüklü arkadaşlık biçimlerinin varlığını sürdürdüğünü fark etmek de mümkündür.” diye konuştu.
Son elli yıllık süreçte bireyin dönüşümü nasıl oldu?
Arkadaşlık bağlarının, her vakit ve yerde hem uzun ömürlü hem de kısa müddetli örnekler ortaya koyduğunu söz eden Dr. Berat Dağ, “Özellikle son elli yıllık süreçte birey, toplum ve devletin kaygan, değişken, sanal ve kesimli bir düzlemde birbiriyle etkileşime girdiği açıkça görülmektedir. Bu noktada, iktisat, siyaset ve zihniyet kurumlarıyla ferdî his, niyet ve hareket biçimlerinin, çok bir öznelleşme ve objektifleşme bağlamında inşa edildiği belirtilmelidir. Çünkü, son devirde dünyada daima değişen ve farklılaşan hazların peşine düşerek varlık kazanmaya çalışan, ama içinde bulunduğu toplumu fark edemeyen bir kitle oluşmuştur. Herkesin sırf kendi çıkarlarını gözeterek birbirine dönüştüğü yer ve vakitlerde, gerçek ve istikrarlı yapılar ile etkileşimler üretmek son derece güç hâle gelmiştir.” tabirinde bulundu.
Yalnızlığı şuurlu tercih edenler de var
Günümüzde, dünya ölçeğinde yalnızlığa itilen ya da kendisini etrafından tecrit eden gençler olduğu üzere, yalnızlığı ya da etrafıyla birlikte yaşamayı şuurlu olarak tercih eden gençlerin de olduğunu lisana getiren Dr. Berat Dağ, “Dolayısıyla, bu çeşitlilik içinde gençlerin derinlikli ve bütünlüklü toplumsal münasebetler kurmasının kıymeti üzerinde durmak daha yerinde olacaktır. Çünkü bu kıymet doğrultusunda hareket edildiğinde ister yalnızlığı ister etrafıyla birlikte yaşamayı tercih etsin, gençlerin tavrı temel bir farklılık oluşturmayacaktır. Asıl belirleyici olan, gençlerin toplumsal bir varlık olmayı hedefleyerek yapacakları tercihlerdir. Bu yaklaşım, gelecekte birbirinden büsbütün kopmuş bireylerden oluşan bir kalabalığın dünya çapında hâkimiyet kurmasını engelleyebilir.” formunda konuştu.
Son elli yılda çok çeşitli arkadaşlık biçimleri oldu
Son elli yıllık süreçte, toplumların hem tarif hem de uygulama açısından çok çeşitli arkadaşlık biçimlerine sahne olduğunu anlatan Dr. Berat Dağ, sözlerini şöyle tamamladı:
“Bu bağlamda, günümüzde dahi her yaş kümesinde, cinsiyette, meslek alanında ve toplumsal sınıfta; emek ve itimat temelinde bedel kazanan sağlam arkadaşlık örneklerine rastlamak mümkündür. Öte yandan, birebir periyotta ortaya çıkan çok bireyci yapı ve etkileşim biçimleri, toplumlar açısından önemli bir risk halini almıştır. Gerçekten bu yeni süreçte, arkadaşlık alakalarının çıkarcılık mefhumu çerçevesinde şekillenmeye başlaması epeyce dikkat caziptir. Bu nedenle, her toplumun kendi özgün nitelikleri doğrultusunda kişiselliği koruyan bir toplumsallığın imkânlarını tartışması büyük değer taşımaktadır.”
