İstanbul gençliği alarm veriyor!

İSTANBUL (İGFA) – İPA Kent Gündemi Araştırmaları tarafından Nisan 2025’te yayınlanan kapsamlı bir rapor, İstanbul’da yaşayan 18-30 yaş ortası gençlerin hayat şartlarının son 20 yılda değerli ölçüde zorlaştığını ortaya koydu.

Araştırma, artan geçim problemi, gelecek meçhullüğü, eğitimden istihdama geçişte yaşanan zorluklar ve toplumsal hayattaki daralmanın gençlerin temel sıkıntıları haline geldiğini gösterdi.

Bulgular, gençlerin yarısından fazlasının yurt dışına taşınmayı düşündüğünü de ortaya koydu.

BİR GENÇ NASIL BİR HAYATLA BAŞ ETMEYE ÇALIŞIYOR?

İstanbul’daki 3 milyondan fazla genci (nüfusun %20,63’ü) kapsayan 18-30 yaş kümesine odaklanan araştırma; anketler, odak küme görüşmeleri, kamu dataları ve uzman görüşleri kullanılarak gerçekleştirildi. Araştırma, “20 yıl evvel İstanbul’da bir genç nasıl bir hayat sürüyordu, bugün bir genç nasıl bir hayatla baş etmeye çalışıyor?” sorusuna cevap aradı.

BAŞLICA BULGULAR:

• Derinleşen Geçim Badiresi: Araştırmaya katılan gençlerin büyük çoğunluğu (%77,6), gençlerin geçmişe nazaran daha sıkıntı şartlarda yaşadığını belirtiyor. KYK burslarının alım gücü 2005’ten bu yana altın karşısında %84,5, çay-simit üzere temel eserler karşısında %84,4 azaldı. Gençler, barınma ve kaliteli besine erişim üzere temel muhtaçlıklarını karşılamakta zorlanırken, 20 yıl evvel barınma bir “tercih” iken bugün bir “kriz” olarak görülüyor.

• Eğitim İşe Dönüşmüyor, Diplomalar Değersizleşiyor: Üniversite mezuniyeti artık iş garantisi manasına gelmiyor. Gençlerin %41’i eğitim düzeyinin altında işlerde çalışırken, 15-29 yaş ortası her 4 gençten 1’i (%25,9) ne eğitimde ne istihdamda (NEET). İstihdamda liyakat yerine referansların tesirli olduğu algısı yaygın. Bu durum, gençleri alan dışı, teminatsız ve düşük fiyatlı işlere yöneltiyor.

• Kısıtlanan Toplumsal ve Kültürel Hayat: Artan ömür maliyetleri, gençlerin toplumsal ve kültürel etkinliklere iştirakini önemli formda sınırlıyor. 20 yıl evvel canlı yerleşke hayatı ve erişilebilir kültürel etkinlikler yaygınken, bugün gençler tiyatroya (%15,3 burs oranıyla ayda 6 kez) yahut konsere (%46,5 burs oranıyla ayda 2 kez) gitmekte zorlanıyor. İBB’nin kamusal alanları, gençler için “nefes alınabilen” ender yerler olarak öne çıkıyor.

• Artan Gelecek Korkusu ve Ertelenen Hayaller: Gençlerin esas telaşları %49,2 ile geçim meşakkati ve %47,9 ile gelecek meçhullüğü. Bağımsız yaşama adım atma (%78,8 sıkıntı buluyor), evlenme (%81,8 sıkıntı buluyor) üzere temel hayat adımları maddi nedenlerle erteleniyor. Konut yahut otomobil sahibi olmak üzere maksatlar “uzak bir olasılık” olarak bile görülmüyor. Bu durum, gençlik devrinin fiilen uzamasına neden oluyor.

• Yurt Dışı “Zorunlu Alternatif”: Bugün gençlerin yarısı (%50,4) yurt dışına taşınmayı düşünüyor; bu oran 20 yıl evvel genç olanlarda %35,1 idi. Geçmişte merak ve tecrübe odaklı olan yurt dışı niyeti, günümüzde daha çok liyakat, adalet, emeğin karşılığını alma ve daha uygun ömür şartları arayışından kaynaklanan bir “mecburiyet” halini alıyor. Bu eğilim lise seviyesine kadar inmiş durumda.

Kent Gündemi Araştırmaları’nın raporu, İstanbul’daki gençlerin karşılaştığı yapısal problemlere ve artan kırılganlıklara dikkat çekerek, gençlerin ekonomik, toplumsal ve ruhsal refahını destekleyecek bütüncül siyasetlere duyulan acil gereksinimi vurguluyor.