Kalp Sağlığı Haftası’nda uzmandan uyarı
İSTANBUL (İGFA) – Kalp sıhhati kelam konusu olduğunda, en kıymetli risk faktörleri ortasında yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve sigara kullanımının bulunduğunu söyleyen DoktorTakvimi Kardiyoloji Uzmanlarından Prof. Dr. Atila İyisoy, “Yetişkin bireylerin neredeyse yarısında bu üç temel risk faktöründen en az biri bulunuyor. Elbette yaş, cinsiyet ve genetik üzere değiştiremeyeceğimiz faktörler de hastalığın görülme mümkünlüğünü artırıyor; bilhassa erkeklerde 45 yaşından, bayanlarda ise menopoz sonrası 55 yaşından itibaren kalp hastalığı riski manalı biçimde yükseliyor.
Ancak asıl çaba etmemiz gereken, değiştirilebilir risk faktörleridir. Hipertansiyon, diyabet, yüksek kolesterol, obezite, sigara kullanımı, makûs beslenme ve hareketsiz hayat biçimi, koroner arter hastalığının en değerli tetikleyicileri ortasında yer alıyor.
Özellikle diyabetli bireylerde kalp hastalığı riski katlanarak artarken, sigara hem direkt hem de pasif içicilik yoluyla kalp damar sıhhatini önemli halde tehdit ediyor. Tüm bu faktörler bir ortaya geldiğinde, çağdaş hayat usulünün kalbimize karşı en büyük tehdit olduğunu açıkça görüyoruz. Bu nedenle, sağlıklı beslenme, tertipli idman ve rutin sıhhat denetimleri, kalp hastalıklarına karşı en tesirli savunma çizgisini oluşturuyor” diyor.
Kalbi besleyen koroner damarların çeşitli faktörlerle tıkanmasına bağlı olarak kalbin beslenmesinin bozulmasıyla meydana gelen hastalığa, koroner arter hastalığı (KAH) dendiğini belirten Prof. Dr. Atila İyisoy, “KAH gelişmiş olanlarda anjina dediğimiz göğüs ağrısı meydana gelir. Bu ağrı göğüste sıkışma hissi, baskı hissi, göğüste dolgunluk ve ezilme usulünde olabilir. Kimi şahıslar üzerinde güya bir kişi oturuyormuş üzere hissedebilirler. Bu ağrılar ekseriyetle göğsün ortası yahut soluna hakikat olabilir.
Önemli duygusal durumlar yahut yürüyüş üzere aktiviteler bu ağrıları tetikleyebilirler. Bazen bu ağrılar kısa müddetli ve batıcı da olabilir. Göğüste başlayan, sol kola ve uzunluğuna yayılan baskı şeklinde ağrılar çok kıymetlidir. Bunların yanında nefesinizi tam olarak alamıyor biçiminde nefes darlığı da oluşabilir. Yeteri kadar beslenemeyen kalp, bedeninizin kan gereksinimini karşılayamaz ve bu durumlarda halsizlik meydana gelebilir.
Özellikle ileri yaşta olan hastalar, diyabetik hastaların yanı sıra bayanlarda göğüs ağrısı olmayıp nefes darlığı ve halsizlik şikayeti olabilir. Koroner damarların tam tıkanması yani kalp krizi durumlarında baskı ve ezici şekilde göğüs ağrısı yanında kollara, alt çeneye, uzunluğuna ve dişlere yayılan ağrılar olabilir. Bilhassa bu ağrılara soğuk terlemeler, halsizlik, nefes darlığı, bulantı-kusma ve baş dönmeleri de eşlik ederse acil olarak hekiminizi ve 112’yi aramalısınız” halinde konuşuyor.
TÜRKİYE’DE KARDİYOVASKÜLER VEFATLAR AVRUPA ORTALAMASININ ÜZERİNDE
Dünyada ve ülkemizde en fazla vefat ve sakatlığa yol açan hastalık kümesinin bulaşıcı olmayan hastalıklar olduğunu tabir eden Prof. Dr. Atila İyisoy, “Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran bu hastalıklara bağlı vefatlar 2012’de 38 milyon iken 2030 yılında 52 milyona çıkacağı kestirim edilmektedir. Bulaşıcı olmayan hastalık ölümlerinin yüzde 82’sinden dört ana hastalık; kardiyovasküler hastalıklar, kanser, kronik teneffüs yolu hastalıkları ve diyabet sorumludur. Kardiyovasküler hastalıklar, yüzde 37 ile birinci sırada yer almaktadır. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması sonucuna nazaran, 15 yaş ve üzerinde koroner kalp sıklığı erkeklerde yüzde 3,8, bayanlarda yüzde 2,3 bulunmuştur. Türk Erişkinlerindeki Kalp Sıhhati ve Risk Faktörleri (TEKHARF) çalışmasına nazaran Türk erişkinlerinde hem kardiyovasküler mortalitesi, hem de koroner olay insidansının beklenenden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Kalp hastalıklarına bağlı mevt her iki cinsiyette de yüksek olmakla birlikte, bilhassa bayanlarda öteki ülkelere kıyasla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçları, koroner arter hastalığının 45-54 yaş kümesinde yüzde 6, 55-64 yaş kümesinde yüzde 17 ve 65 yaş üzerindeki bireylerde yüzde 28 oranında olduğunu göstermiştir. Tespit edilen vefat oranlarına bakıldığında ise birden fazla Avrupa ülkelerine nazaran mevt oranlarının daha yüksek olduğu görülmüştür” diyor.
EN YETERLİ ANTRENMAN YÜZME VE YÜRÜYÜŞ
Kardiyovasküler hastalıkların, sebep olan risk faktörlerinin denetimiyle önlenebildiğini söyleyen Prof. Dr. Atila İyisoy, “Yetişkinler, her taraftan kendilerini bilmelilerdir. Uzunluk ve kilo ile hesaplanan Beden Kitle İndeksini hesaplamalılardır. Her yetişkin birey bunu hesaplamalı ve fazla ise bununla çaba etmelidir. Obez ve morbid obez olan bireyler bununla çaba etmek için bu mevzuda uzman şahıslara ulaşmalı ve diyetisyenlerin görüşlerini almalılardır. Yetişkinler, tansiyonlarını ölçmeli ve olağan kıymetlerinin üzerinde ise yüksek tansiyonla ilgili uzman hekimlere muayene olmalılardır. Yılda bir kere dahi olsa sistemli olarak kan bedellerine bakılmalı; şeker ve kolesterol bedelleri öğrenilmelidir. Şeker ve kolesterol pahaları olağanın üzerinde ise birebir halde profesyonel olarak bunların düzeltilmesi için doktora müracaat etmelilerdir. Sigara içenler, bu alışkanlığı terk etmek için gerekli adımları atmalı ve gerekirse, sigara bırakma konusunda uzmanlaşmış kuruluşlardan dayanak almalıdırlar. Sedanter hayat dediğimiz hareketsiz ömür biçiminden uzaklaşılmalı ve her yaşta bireyler, haftada en az üç gün olmak üzere idman yapmalıdır. En yeterli idman olarak yüzme ve yürüyüş kabul edilmektedir. Ülkü müddet yaklaşık 45 dakika olmalıdır. Yürüyüşlerde ise başlangıçta yavaş bir tempoda başlanmalı, sürat kademeli olarak artırılmalı, 15-25 dakika canlı bir tempoda yapılmalı ve son olarak 5 dakika yavaş bir tempoda giderek yürüyüş sonlandırılmalıdır. Yürüyüş sırasındaki kalp suratı da yaşla aykırı orantılıdır. Ülkü olanı bireylerin yaşına nazaran hekimiyle konuşup idmanın ona nazaran planlanmasıdır” sözlerini kullanıyor.
YÜKSEK TANSİYONUN KOMPLİKASYONLARI VE KONTROLÜ
Yeteri kadar denetim altına alınamayan yüksek tansiyonun en sık sebep olduğu durumların başında kalp yetmezliğinin geldiğini söyleyen Prof. Dr. Atila İyisoy, “Yüksek tansiyonun en korkulan komplikasyonların biri de inmelerdir. Bu inmelerin bir kısmı, bilhassa yaşlılarda nabız basıncı dediğimiz büyük tansiyonla küçük tansiyon ortasındaki farkın büyük olduğu durumlarda beyin-içi kanamalar sonucu meydana gelmektedir. Bu komplikasyonların yanında, tedavi edilmemiş olan yüksek tansiyonun uzun periyotta koroner arter hastalıklarına, atriyal fibrilasyon ismi verilen değerli ritim sorunlarına, kalp kapaklarının bozulmasına, kol ve bacak atar damar hastalığına ve en kıymetli damarımız olan aort damarının anevrizma yahut yırtılmaları üzere aort hastalıklarına sebep olmasıdır. Bütün bu komplikasyonlardan kurtulmanın en değerli noktası, kan basıncımızın olağan düzeylerde tutulmasıdır. Bunun için öncelikle tuzun kısıtlanması, Akdeniz diyeti ismi verilen sağlıklı besinlerin tüketilmesi, alkol tüketimin azaltılması ve nizamlı idman yapacak üslupta ömür biçimi değişikliklerinin düzenlenmesi gereklidir. Tüm bu tedbirlere karşın tansiyonun denetim altına alınamaması durumunda tansiyon konusunda uzman tabiplere başvurulması ve gerekli biçimde ilaç düzenlenmesi gereklidir” diyor.
GENETİK YATKINLIK VE KALP DAMAR HASTALIKLARI RİSKİ
Prof. Dr. Atila İyisoy, kalp damar hastalıklarında genetik yatkınlık konusunda ise şunları söylüyor: “Ailenizde 50 yaş altında prematüre kalp hastalığı hikayesi olan bireyler varsa koroner arter hastalığı açısından mortalite riskine sahipsinizdir. Çalışmalar göstermiştir ki, 55 yaş altında KAH tanısı konmuş baba yahut erkek kardeşiniz, 65 yaş altında ise anne yahut kız kardeşiniz varsa, KAH açısından değerli bir risk faktörüne sahipsinizdir. Şayet bu türlü bir durum kelam hususuysa, öteki risk faktörleriniz de varsa onlarla da sıkı bir biçimde uğraş etmelisiniz.”
KORONER ARTER HASTALIKLARINDA TEDAVİ YOLLARI VE YAKLAŞIMLAR
Koroner arter hastalıklarının tedavi süreçlerinde uygulanan yolları anlatan Prof. Dr. Atila İyisoy, “Koroner arter hastalıklarının tedavisinde temel yaklaşım, öncelikle hastanın hayat biçimini olumlu istikamette değiştirmesini sağlamaktır. Sağlıklı ve istikrarlı bir beslenme alışkanlığı kazanmak (özellikle Akdeniz diyeti), nizamlı fizikî aktivite yapmak, sağlıklı kiloyu korumak, sigaradan uzak durmak, alkol tüketimini sınırlamak ve kâfi uyku almak bu süreçte büyük değer taşır. Bu ömür biçimi değişikliklerinin yanı sıra, hastanın klinik durumuna nazaran çeşitli ilaç tedavileri de uygulanmaktadır. Kolesterol düşürücüler, kan sulandırıcılar, beta-blokerler, kalsiyum kanal blokerleri, tansiyon düzenleyici ilaçlar ve göğüs ağrısını hafifletici nitratlar üzere ilaçlar, doktor kontrolünde ve düzenli takip ile kullanılmalıdır. Birtakım hastalarda ise ilaç tedavisi kâfi olmaz ve girişimsel tedavi metotlarına muhtaçlık duyulur; bunların başında koroner anjiyoplasti ve stent uygulamaları gelir. Bu prosedürle, kasık ya da el bileğinden girilerek tıkalı damarlar balon yardımıyla açılır ve stent takılarak damar tekrar tıkanmadan açık tutulur. İleri olgularda ise açık kalp ameliyatı, yani bypass cerrahisi uygulanır; bu usulde göğüs yahut bacak damarları kullanılarak tıkalı bölgenin altına yeni bir damar sınırı oluşturulur ve kalbe kan akışı tekrar sağlanır. Her hastada hangi metodun uygun olduğu, ferdi kıymetlendirme ve ayrıntılı tetkikler sonucunda belirlenir” halinde konuşuyor.
STRESİN KALP SIHHATİ ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
Stresin kalp sıhhatini çeşitli yollarla etkilediğini vurgulayan Prof. Dr. Atila İyisoy, “Uzun devir yahut kronik gerilim, bedenimizdeki iltihabi durumunu artırmakta ve koroner arter hastalıkları üzere hastalıklara da yol açabilmektedir. Bunun yanında gerilim, adrenalin denilen hormon ölçüsünü da artırır. Adrenalin düzeyinin yüksekliğinde kalp daha süratli olmakta ve tansiyon yükselmektedir. Tansiyon yüksekliği de kalbe ziyan verebilir. Kronik gerilim, birebir vakitte kortizol düzeyini de artırmaktadır.
Yüksek kortizol düzeyleri kan basıncı yanında kolesterol, trigliserid ve glukoz düzeylerinde yükselmelere sebep olur. Kronik gerilim yaşayanlarda göğüs ağrıları, nefes darlıkları yanında inme ve kalp krizleri de görülebilmektedir. Akut gerilim durumlarında adrenalin düzeyinin yükselmesi sebebiyle insanlarda anlık tansiyon yükseklikleri meydana gelebilmektedir. Bu anlık değişiklikler koroner damarlardaki plakların yırtılması sonucu kalp krizlerine de sebep olabilir.
Kronik gerilim altında olan bireyler, bu durumdan kurtulmak için sıhhatsiz davranışlar içine girerler. Bunlar ortasında makûs beslenme, çok sigara ve alkol kullanımı sayılabilir. Berbat beslenme ve fazla alkol tüketimi yüksek kolesterole ve yüksek tansiyona sebep olmaktadır. Sonuçta tüm bu olumsuz durumlar, koroner arter hastalığını artırmaktadır. Depresyonda olan şahıslarda kalp krizlerinin olağan popülasyona nazaran daha yüksek olduğu da tespit edilmiştir” diyor.
