Petrol fiyatlarındaki değişimler Türkiye ekonomisini nasıl etkiliyor?
Sinem KAYA – BilKi / GİRESUN (İGFA) – Petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar, ekonomik büyümeyi etkileyen kıymetli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.
Petrol ihraç eden ülkeler bu artışlardan yarar sağlarken, ithalatçı ülkeler ise maliyet artışları ve enflasyon üzere olumsuz tesirlerle karşı karşıya kalmaktadır.
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde dışa bağımlılığın yüksek olması, bu tesirleri daha da derinleştirmektedir.
Petrol fiyatları ve ekonomik değişkenler ortasındaki alaka inceleyen Giresun Üniversitesi Şebinkarahisar Meslek Yüksekokulu’ndan Öğr. Gör. Dr. Necati Altemur, “Petrol Fiyatları ve Makroekonomik Değişkenler Ortasındaki İlgi: Türkiye Örneği isimli çalışmasında, Ocak 1995 ile Şubat 2023 ortasındaki 28 yıllık periyotta petrol fiyatları, enflasyon ve döviz kuru ortasındaki mümkün eş bütünleşme alakasını (ekonomi ve istatistik alanlarında vakit serileri ortasında uzun vadeli bir istikrar bağlantısı olup olmadığını tahlil etmek için kullanılan bir kavram) ele aldı. Araştırmada, petrol fiyatlarını temsilen Avrupa Brent Petrol Spot FOB (varil başına USD) fiyatı, enflasyon göstergesi olarak Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ve döviz kuru olarak ABD Doları (USD) / Türk Lirası (TRY) kullanan Prof. Dr. Altemur, eş bütünleşme ilgisini test etmek gayesiyle vakit serisi tahlillerinde, yapısal kırılmalar dikkate alınarak Hatemi-J ve Maki testleri kullandı.
Öğr. Gör. Dr. Necati Altemur çalışmasında, petrol fiyatları, enflasyon ve döviz kuru ortasında uzun vadede manalı bir eş bütünleşme münasebetinde bulundu. Çalışmada, Türkiye’nin yüksek güç talebi ve dışa bağımlılığı, petrol fiyatlarındaki dalgalanmanın enflasyon ve döviz kurunu artırdığını, üretim maliyetlerini yükselttiğini ve bütçe açıklarını büyüttüğünü gösterilirken, yapısal kırılmalar tahlilinde, 1994, 2001, 2013 ve Covid-19 krizlerinin tesirleri öne çıkarıldı.
ENERJİ BAĞIMSIZLIĞI İÇİN TAHLİL TEKLİFLERİ SUNULDU
Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve İdare Bilimleri Mecmuası’nda yayınlanan makalede, Türkiye’nin güçte dışa bağımlılığını azaltmak için kıymetli adımlar atması gerektiği vurgulandı.
Çalışmada, literatürdeki başka kaynaklarda Türkiye’nin güç gereksinimini karşılamak için alternatif kaynaklara yönelmesi gerektiğinin ortaya konulduğu belirtilirken, bilhassa güneş ve rüzgâr gücü üzere yenilenebilir güç kaynaklarına yapılan yatırımların, etraf kirliliğini azaltırken tıpkı vakitte dışa bağımlılığı da düşürdüğü söz edildi.
Çalışmada, kara nakliyatı yerine deniz yolu ve tren kullanımının artırılması gerektiği vurgulandı.
